De afgelopen jaren is er steeds meer aandacht voor sociale veiligheid en psychosociale arbeidsbelasting (PSA) als gevolg van ongewenst gedrag op de werkvloer. In het nieuws maar ook in dagelijkse gesprekken gaat het vaak over sociaal ongemakkelijke, intimiderende of gevaarlijke situaties, waar de grens precies ligt en wat we eraan kunnen doen. Ook de coronamaatregelen hebben ons op scherp gezet. De één houdt zich aan alle regels en de ander let wat minder goed op. Vaccineren of niet vaccineren? Er ontstaan al snel verhitte discussies en onprettige situaties waarin mensen onvoldoende begrip voor elkaar hebben.

Maatschappelijke ophef zoals rond #MeToo en Black Lives Matter hebben in het bedrijfsleven veel stof doen opwaaien. Inmiddels wordt seksuele intimidatie en grensoverschrijdend gedrag eerder (h)erkend en serieus genomen. Ook racisme en andere vormen van discriminatie komen nu eerder aan het licht omdat mensen zich meer gesteund voelen en makkelijker uit durven spreken. De inspectie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is er scherper op gaan letten. Arbodiensten en kerndeskundigen worden benaderd om meer oog te hebben voor PSA (psychosociale arbeidsbelasting), waardoor bedrijven zich steeds bewuster worden van de risico’s en verbeterpunten.

De aanpak van (on)gewenst gedrag
Veel organisaties waar ik kom weten dat PSA aandacht verdient, dat ongewenst gedrag voorkomen moet worden en dat sociale veiligheid essentieel is. Ze geven aan behoefte te hebben aan een vertrouwenspersoon en duidelijke regels en handvatten om ongewenst gedrag te voorkomen.

Natuurlijk is het belangrijk om goede regels en een vertrouwenspersoon in huis te hebben. Maar wat ik eigenlijk veel belangrijker vind, is de vraag: Wat is gewenst gedrag? Zijn alle medewerkers daarvan op de hoogte? Hoe gaan we momenteel met elkaar om en vinden we dat fijn?

Voorlichting en gesprekken over hoe we met elkaar om willen gaan binnen een bedrijf zijn wat mij betreft essentieel als beginpunt. Vervolgens zijn er verschillende manieren waarop ik organisaties help om grip te krijgen op de sociale veiligheid in een bedrijf.

RI&E op het gebied van PSA
Momenteel voer ik regelmatig een verdiepende RI&E (Risico-Inventarisatie & Evaluatie) uit op het gebied van PSA. Hierbij kijk ik zowel naar het beleid als naar de beleving. Hiermee wordt duidelijk waar in deze organisaties de risico’s zitten en hoe de medewerkers de psychosociale arbeidsbelasting op dat moment ervaren. Het gaat dan naast werkdruk met name om onderwerpen als agressie, geweld en (seksuele) intimidatie, pesten en discriminatie. Naar aanleiding van dit onderzoek kunnen er preventieve acties worden ondernomen aan de hand van het actieplan dat eruit voortkomt. Nu weten we precies waar de verbeterpunten en risico’s zitten en kunnen we aan de slag.

Voorlichting & training
Waar ik ook op inzet is voorlichting & training. Wat is nou (on)gewenst gedrag? Wat is normaal en hoe willen we met elkaar omgaan in dit bedrijf? Ik zet presentaties, workshops of andere trainingsvormen in die de medewerkers hierover kunnen informeren, inzicht bieden en aan het denken zetten.

Bewustwording
Ik vind het belangrijk dat een organisatie PSA een prioriteit maakt. Dit houdt in dat soms ongemakkelijke onderwerpen besproken moeten worden, ook in organisaties waar bepaald gedrag zogenaamd ‘normaal’ wordt gevonden. Ik vraag door naar de aanspreekcultuur: spreken mensen elkaar aan op ongepast gedrag? Hangen er stereotype of aanstootgevende posters aan de muur in de kantine? Is echt iedereen hier welkom? Zijn er goede, gescheiden kleedkamers voor het personeel, is de verlichting in orde, kunnen medewerkers op een prettige en veilige manier hun werkplek ’s avonds laat verlaten of bereiken? Wiens verantwoordelijkheid is dat?

Door objectief aan te geven wat ik zie en observeer in een organisatie worden zaken die eerder ‘normaal’ waren, toch onder de loep gelegd. Ik creëer een olievlekje van bewustwording. Want weerstand tegen verandering zal er ongetwijfeld zijn, maar dat betekent niet dat verandering onmogelijk of ongewenst is.

Vertrouwenspersoon
Soms komen medewerkers er zelf niet uit, hebben ze behoefte aan een luisterend oor of advies over hoe om te gaan met hetgeen hen is overkomen. Daarom neem ik voor meerdere bedrijven ook de rol van externe vertrouwenspersoon op me. Indien nodig kan ik een slachtoffer verwijzen naar passende hulpverlening of een aangifte doen.